Atlas Solisten: duduk, guanzi en piri

Van 24 mei t/m 2 juni 2024 vindt de tweede residentie van het Atlas Ensemble op Oranjewoud Festival plaats. Deze mondt uit in de première van de tweede van een reeks nieuwe composities die Joël Bons schrijft in opdracht van Oranjewoud Festival. In de aanloop naar dit bijzondere optreden op 2 juni, kun je kennismaken met een aantal instrumenten uit Azië en het Midden-Oosten die deel uitmaken van het Atlas Ensemble, zoals de aan elkaar verwante duduk, guanzi en de piri.

De musici zijn stersolisten uit Armenië, China en Korea:

Bekijk de projectpagina

Duduk
De Armeense duduk is een van de oudste dubbelrietinstrumenten ter wereld. Door de eeuwen heen is de duduk naar veel buurlanden gereisd en heeft hij subtiele veranderingen ondergaan, zoals de specifieke stemming en het aantal gaten. Tegenwoordig zijn varianten van de duduk te vinden in Georgië (duduki), Azerbeidzjan (balaban), Turkije (mey), Perzië en de Balkan. De basisvorm is in zijn lange geschiedenis weinig veranderd. Oorspronkelijk was het instrument, zoals veel vroege fluiten, gemaakt van been. Tegenwoordig is het lichaam gemaakt van abrikozenhout. De duduk is een bedrieglijk eenvoudig instrument. Het bereik is een octaaf en een kwart. Het is ongetemperd en diatonisch en verkrijgbaar in verschillende toonsoorten. Het fluwelige, melancholische geluid en het brede dynamische bereik van de duduk hebben hem populair gemaakt voor verschillende muziekgenres. Traditioneel wordt het gespeeld in kleine ensembles, vaak in duet met framedrums zoals de daf, in lyrische liederen en dansen. Tegenwoordig wordt het ook gespeeld in grotere professionele ensembles en in stedelijke clubs.

Guanzi
Dit dubbelrietinstrument is verwant aan de duduk en wordt vaak gebruikt bij begrafenissen, bruiloften, regionale opera, tempel- en volksmuziek. Het is meestal gemaakt uit ebbenhout, palissander of rood sandelhout, met metalen ringen om de uiteinden als decoratie. In tegenstelling tot de westerse hobo of de veel jongere Chinese suona, beide conische instrumenten, heeft de guanzi een cilindrische boring. Dat verklaart deels het klarinet-achtige geluid ervan. Het riet is vrij hard vergeleken met een hobo-riet. Het instrument heeft 7 gaten aan de voorkant, en een of twee duimgaten. De guanzi wordt gemaakt in verschillende groottes en toonsoorten en is meestal tussen de 25 en 30 centimeter lang. Sommige moderne guanzi hebben kleppen, om het makkelijker te maken om in verschillende toonsoorten te spelen. 

Piri
De Koreaanse piri is een dubbelrietinstrument die in volksmuziek en klassieke hofmuziek gebruikt wordt. Het instrument wordt meestal gemaakt van bamboe, en heeft een cilindrische boring, wat hem een zachter geluid dan andere soorten hobo’s. Een van de meest kenmerkende klanken van de piri is de rijke vibrato en glissando die gebruikt wordt. Een typische piri heeft acht vingergaten, waarvan er zeven aan de voorkant, en de resterende aan de achterkant voor de duim. Er zijn vier soorten piri: hyang (dorp) piri, se (dunne) piri, dang (Chinese) piri en dae piri, elk geschikt voor gebruik in een ander soort muziek. De Hyang piri is de langste en meest voorkomende vorm van piri. Vanwege zijn luide en nasale toon speelt hij in ensembleverband meestal de hoofdmelodie. De se piri is kleiner, dunner en veel zachter, daarom vaak gebruikt in combinatie met zang of zachte snaarinstrumenten. De dang piri is breder en lijkt op de Chinese guanzi. De Noord-Koreaanse dae piri een gemoderniseerde piri met sleutels en een bel en lijkt veel meer op een westerse hobo.